1970’lerde Fordist üretimde yaşanan kriz sanayi sektörününkentlerin dışına çıkmasına ve sanayi kentlerinin hizmet kentlerinedönüşmesine sebep olmuştur. Gelişmiş ülkelerde kentsel dönüşüm, sanayi sonrası gelişme aşamasının sorunlarını ve özellikle dePost-Fordist dönem dinamiklerinin yol açtığı sosyo-ekonomik vemekansal çöküntüleri aşmaya yönelik geniş kapsamlı bir yenidenyapılandırma biçimi olarak görülmektedir. Kentlerin sürekli gelişmesi sebebiyle kentin içindeki boşaltılmış sanayi alanlarının dönüştürülerek tekrar kullanılmaları kent için önemli bir hale gelmiştir.Sanayinin uzaklaştığı kentlerde yeni bir mekansal yapılanma başlamıştır. Üretim kentleri olmaları nedeniyle sanayinin kent merkezinde yer aldığı şehirlerde, boşalan sanayi yerleri, yeni kentselmekan ihtiyaçları için yeniden kullanım gereksinimiyle dönüşmeyebaşlamışlardır. Eski sanayi yapıları ya da alanları, küreselleşmeyeayak uydurma çabasındaki kentlerin “potansiyel yeni fonksiyonalanları”dır. İstanbul Osmanlı döneminden beri sanayinin kurulduğu ve geliştiği bir merkez olmuştur. Ancak kent merkezindekalan sanayi yarattığı pek çok sorun sebebiyle 1970’lerden beridesantralize olmakta, söz konusu sanayi alanları bir dönüşüm yaşamaktadır. 1970’lerden sonra İstanbul’un merkezinden ayrılansanayinin geldiği bölgelerden birisi de ulaşım avantajları sebebiyle TEM ve E-5 yollarının çevresi olmuştur. 1980'lerde TEM veE-5 otoyollarının arasındaki bağlantıyı sürdürmek için inşa edilenBasın Ekspresi Aksı bölgede hızlı arazi kullanımı değişikliklerineyol açmıştır. Bu çalışmanın amacı, İstanbul’daki önemli bir sanayibölgesinde yer alan Basın Ekspres Aksı’nda sanayinin gelişim vedönüşüm süreçlerini ve bu süreçlerin dinamiklerini araştırmaktır. Çalışmada halihazır harita verileri kullanılarak Basın EkspresAksı’nda sanayinin 1980 öncesi, 1980–1990, 1990–2000, 2000–2010 yılları arası ve 2010 sonrası olmak üzere 5 dönemde gelişimive dönüşümü incelenmiş, birincil ve ikincil kaynaklardan elde edilen bulgularla bu süreçlerin dinamikleri ortaya konmuştur. Araştırma bulgularına göre, bölgede 1970’lerde başlayan sanayileşme, 1980’lerden sonra hızlanmıştır. Zamanla nüfus ve yapı yoğunluğuartan, kentin merkezinde kalan aksta ve çevresinde 2000’li yıllarda sanayinin imar planları ile desantralizasyonu başlamış, bubölgede çok sayıda konut, rezidans, ofis ve otel projesi hayatageçirilmiştir. Diğer yandan aksın doğusunda, Bağcılar İlçesi’ninbazı bölgelerinde kirletici olmayan sanayi faaliyetlerine izin verilmektedir. Dolayısıyla aksın yer aldığı bölge halen üretim talebininve üretim potansiyelinin devam ettiği bir bölgedir. Bu açıdan BasınEkspres Aksı ve çevresi hem sanayi kenti hem sanayi sonrası kentigörünümüne sahiptir.
The crisis experienced in Fordist production in 1970s led to the moving of the industrial sector out of cities, thus causing the transformation of industrial cities into service-based cities. In developed countries, urban transformation is considered as a comprehensive form of restructuring to overcome the problems of post-industrial development as well as the socio-economic and spatial failures caused by the Post-Fordist period. Due to the fact that cities continuously develop, the transformation and the reuse of abandoned industrial areas has become critical for cities. New spatial structuring efforts began in cities where industry moved away. In cities where industry was located in the city center due to the city’s manufacturing-focused character, abandoned industrial areas began to transform due to the need for new urban areas. Former industrial areas are the “potential new functional areas” for cities that strive to keep pace with globalization. Since the Ottoman Empire, Istanbul has been a center where industrial facilities were established. However, industrial facilities in the city center have been decentralized since 1970s due to various issues, and these industrial areas have gone under transformation. Since 1970s, due to its advantageous transportation, the vicinity of TEM and E-5 highways was one of the popular destinations for industrial facilities that left the city center. The Basın Ekspres Route, built in 1980s to connect TEM and E-5, caused rapid landuse changes in the area. The purpose of this study is to investigate the development and transformation of industry along the Basın Ekspres Route and the dynamics behind these processes. The development and transformation of industry along the route was examined in 5 periods (namely before 1980, between 1980–1990, between 1990–2000, between 2000–2010 and after 2010) by using base maps. In addition, the dynamics behind these processes were revealed with help of the findings collected from primary and secondary sources. According to the findings of the study, industrialization in the area began in 1970s and gained momentum after 1980s. Over time, the route remained in the center of the city, and the population in its vicinity increased; thus, in 2000s, the decentralization of industry in the area was initiated with various master plans and numerous residential, office and hotel projects were implemented in this region. On the other hand, the operation of non-polluting industrial activities are allowed in some areas of the Bağcılar District, which lies on the east of the route. Thus, both the demand and the potential for production still remain in the area. In this respect, the Basın Ekspres Route and its surroundings have the appearance of both an industrial and a post-industrial city.
